Sevgili Yusuf ve Sevgili kendim,
‘Tevekkülü gerçekleştiremediğimiz için ilişkilerimizde emniyeti, dinginliği yakalayamıyoruz’ tarzında bir tespitte bulunmuştuk, hatırlarsan, bir aile sohbetinde.
O sırada da, Bediüzzaman Said Nursî’nin şok olduğum bir sözü çıkmıştı karşıma:
“Tevehhümle yokdan elem almak, rahmet ve kader-i İlâhiyeye itimatsızlıktır.”
(Şualar).
Bazen vehim ve vesvese kaplıyor ya beynini ve duygularını, işte tam o zamanlar ve durumlarda ilaç gibi gelecek bu söz sana.
Hatırlamak için aklının ve kalbinin duvarına asılası. Sarsıldım bu cümlede durumla ilke arasında kurulan bağlantıyı fark edince.
Seninle bunları konuşunca benim de teslimdeki barış ve iç huzurdan fersah fersah uzak olduğumu, hattâ zihinsel olarak hiç hazır olmadığımı, bu konuda artık bir şeyler yapmam gerektiğini bir kez daha idrak ettim.
Öğrencilik yıllarımda Macaristan’dan gelen bir değişim öğrencisi arkadaşım, sohbet esnasında, beni kendimle yüzleştiren bir söz söylemişti: “Sen mü’minsin, ben ateist. Aslında senin geleceğe bakışın benden daha az kaygılı olmalıyken tam tersi, ben senden daha iyimser ve umutlu bakıyorum istikbale.”
Son zamanlarda bir de, tevekkül ve teslimiyetin temsili, arketipi olarak da olsa, Hz. İbrahim’in Hz. Hacer ve bebek İsmail’i çölde bırakıp gitmesini, içime dönüp baktığımda, kabullenemeyen biri olarak çıkıyordum karşıma, mü’min olarak tanımladığım kendi aynamda.
İki gün eşimden ayrı kalınca terk edilmişlik duygusu içimde beliriyorken, yalnızlık ıstırabı kaplamaya başlıyorken benliğimi, bu hadisenin bana insanüstü gelmesi gayet anlaşılırdı.
Tekâmül edebilmek için bu düğümü çözmeliydim artık bir şekilde. Bir dostuma açtım derdimi. Ona göre kendimi kınamamalıydım bu itirazımdan ötürü ama anlayamıyordum işte.
Neden sadece son noktaya odaklanıyordum? Olaya sonuç odaklı bakınca tabii ki bu peygamber kıssası ulaşılamaz, gerçekleştirilemez gelecekti.
Ama Kur’an, içsel tüm itirazlarımın da dahil olduğu şimdi ve buradaki beni es geçerek örnek vermezdi değil mi, eskiden yaşanmış bir olayı? O, dünya insanına hitap ediyordu zira.
Meselâ çölde bırakılan ben olsaydım ne hissederdim? İtiraz etmez miydim? Elbette ki ederdim. E, Hacer de itiraz ediyor. Burayı niye görmüyor, es geçiyordum?
Belli ki kıssada ben de es geçilmiyorum; o itirazımın hatırı sayılıyor, var oluşu kabul ediliyor, belki de var olması isteniyor. Var olsun ki birlemenin “lâ” kısmı hayat bulsun.
Hayata uyarlanmamış, duygularımda ma’kes bulup teyit edilmemiş bir “lâ ilahe illallah”ı ne yapayım ki ben? Musa aleyhisselâm da Tur dağında Allah’ı görmek istediğinde haykırmamı mıydı “Kendini göster, ben Seni görmek istiyorum!” diye?
İşte bunun gibi, her kul, kendi mizacının diliyle yakınlık kurmak istiyor onu yaratanla. Aslında içimizden yükselen bu kabullenemeyişler de birer basamaktı kâinat kitabından _ mikrokozm düzeyindeki_ kalbimizin hatırat âyetleri olarak.
Küfür bu işaretlerin üzerini ülfet ve gafletle örtmekse iman düzeyine çıkabilmek için o örtüleri kaldırıp üzerindeki gubarı, tozu toprağı atıp saykal vurmak, cilâlamak lâzım gelmez mi?
İşte ilk basamak olan “lâ ilahe”yi söyledik bu itirazımızla.
Şimdi, sevgili Yusuf ve sevgili kendim, belki de bu hadise, Kur’anı bugün burada okuyan bana Hacer’le İsmail’i koruyanın İbrahim olmadığını anlatmak istiyordur, olamaz mı? İbrahim’in en kıymetlilerini çölde bırakıp gitmesi, Hacer’in de ona netice itibariyle rıza göstermesi imgeleriyle?
Olabilir mi? Yani edilgen bir “N’apalım, eli mecbur, kabul edip boyun eğeceğiz bu duruma” tavrı değil Hacer validenin tavrı.
Korku, endişe, kaygı, bırakıp giden eşini suçlama, dövünüp yırtınma aşamalarından geçmeden teslim olmuyor o da. “Bunu sana Allah mı emretti?” sorusuyla insaniyetindeki çelişkileri çözme yöntemini devreye sokuyor.
Çünkü İbrahim asla böyle bir şey yapacak bir insan değildir. “Yapıyorsa kendi adıyla hareket etmiyordur, ancak üstün bir Kudrete güvenerek yapıyordur” diye yeni bir kapı açılmıştır Hacer’in dünyasında.
Bırakıp giden bir İbrahim’in ötesinde cemâlî ve celâlî tüm sıfatlarıyla tanıyıp bildiği, dolayısıyla güvendiği İlahı gören Hacer’e selâm olsun!
Kıssayı tam okumak lâzımmış meğer, hiç bir unsurunu ihmal etmeden. Elbette ki İbrahim bir peygamber, seçilmiş özel bir insan. Elbette ki Hacer de o özel insanla kendini geliştirecek başka bir özel insan.
Ve ben elbette ki onların teslimiyetine ulaşamam. Ama örnek alabilirim çünkü bendeki endişe ve kaygıları onlar da en derinden yaşamışlar. Ayrılık acısını tatmadan, Sakarya gibi büklüm büklüm kıvrılmadan, karnımıza ağrılar girmeden, beynimiz kasırgalara tutulmadan aşılır mı eşikler?
Geçilir mi maddeden manâya, dünyadan ukbâya? Benden/bizden O’na? “Lâ ilâhe”den “illallah”a?
Ancak şu da var ki İsmail, çocukken onu kurban etmekle emrolunan babası İbrahim’e tek kelimeyle olsun itiraz etmiyor. Belki de henüz aklî melekeleri, başına gelenleri sorgulamaya müsait olmadığı için doğrudan teslim oluyor.
Sonra da Kâbe’yi inşa etmeye başlıyor baba-oğul. Biz de kendi Kâbemizi inşa etmeye çalışmıyor muyuz zaten?
Wallahu a’lem…
Selâm olsun İbrahim’in ötesinde Rabb’i gören Hacer’e!
Selâm olsun kendi Beytullah’ının inşasına çalışan okuyucuma!
Not: Rahatlıkla arayıp şu sıkıntım var dediğimde ukdeyi çözmeme yardım ettiği için sevgili Hâl’ime Edip arkadaşıma da en kalbî selâm ile teşekkür ederim.
Zehranur Yılmaz Kahyaoğulları
