Teammüller, teyammüllere göredir; çünkü teyammülller’in çıkış yeri beyin’dir. Beyin teammüller’e tabi değildir. O yüzden es kaza işlenen bir suç; teâmüdden işlenen suça nazaran daha hafiftir.
Var oluş nedeni beyin konseyi tarafından kararlaştırılan bir fiilin; organizmanın ilgili organına sirayet’i sonucu vücuda gelmişse, elbette bunun cezası, suçun türüne göre bir muamele’yi hukuk platformuna çıkartır. Vuku bulan menfi bir fiilin doğurduğu” nedamet” “olgusu, bu iki kavramın sentezine sebep teşkil eder.
Yani başka bir deyişle, ikisinden birinin, bir menfi durumla tezahürü, pişmanlığı söz konusu yapar.
Pişmanlık çoğu zaman telafisi olmayan bir konsepttir. Keşkelerin Ayyuka çıktığı bu durum, hiç bir insanın tasvibine sunulacak kadar değer arz etmemektedir.
Sepep sonuç ilişkileri kendi doğal yapısında determine edilmiş bu sisteme tenakkuz bir davranışı monte etmeye çalışmak, öznel veya nesnel bir tahribatı yaşam platformuna dahil eder. Yüce Allah tarafından cuz-i iradesi tasaruffuna bırakılan insan oğlunun; aklî melekler ışığında davranışlar sergilemesi; sübjekt hissiyâttını mantık süzgecinden geçirmesi gerekir.
Bu davranışların doğuracağı müspet veya menfi;çevresel tüm yankıların muhasebesi iyi yapılmalıdır. Yani suç kişisel de olsa; toplumun her kesimine etkileşimi kaçınılmazdır. Tıpkı suya atılan bir taşın oluşmasına sebep olduğu küçük bir dairenin, büyüyüp, çoğalarak her tarafa yayılması gibi.
Bütün bunlar demek oluyor ki,kişi kendisinden sorumlu olduğu kadar; yaşadığı muhitte karşı da sorumludur.
Muhataba atılacak bir tokat’ın; muhatap tarafından iadesi yukarıda bahs edilen determine konseptlerine münhasır durumdur.
Sözün özüne dönersek,bu doğal konseptler içinde bir yaşamın tesisi herkes için en hayırlı olanıdır. Bu üç günlük dünyada asl olan, hiç suç işle’memek; bu gök Kubbe altında hoş bir seda bırakmaktır.
